સૌરાષ્ટ્રના દ્વારકાધીશ મંદિરની ધજાની લંબાઈ પાછળ છુપાયેલા છે આટલા રહસ્યો જાણો આ ગૂઢ ચમત્કારી રહસ્યો

હિંદુ ધર્મમાં જે ચારધામની યાત્રાનું મહત્વ છે, તેમાંથી એક એટલે દ્વારકા અને અહીં આવેલું છે દ્વારકાધીશ કૃષ્ણનું મંદિર. આ એ જ જગ્યા છે જ્યાં હજારો વર્ષ પહેલા દ્વાપર યુગમાં ભગવાન કૃષ્ણની રાજધાની હતી. 19 ઓગસ્ટે સમગ્ર દેશમાં જન્માષ્ટમીનો તહેવાર ધામધૂમથી મનાવવા આવશે. ગુજરાત સહિત સમગ્ર દેશમાં આ તહેવારની જોશભેર ઉજવણી થાય છે.

ગુજરાતના પ્રસિદ્ધ દ્વારકાધીશ મંદિર ચાર ધામોમાંથી એક છે. ત્યારે જન્માષ્ટમીના પાવન અવસરે દ્વારકા મંદિર સંબંધિત કેટલીક રોચક વાતો જાણીએ. ગુજરાતનું દ્વારકા સુપ્રસિદ્ધ મંદિર હિંદુઓનું પ્રસિદ્ધ ધાર્મિક સ્થળ છે. અહીં ભગવાન દ્વારકાધીશની પૂજા થાય છે. જેનો અર્થ થાય છે દ્વારકાના રાજા. દ્વાપર યુગમાં દ્વારકાના ભગવાન કૃષ્ણની રાજધાની હતી. આ મંદિરમાં ધ્વજા પૂજનનુ ખાસ મહત્વ છે.

હિંદુ ધર્મમાં જે ચારધામની યાત્રાનું મહત્વ છે, તેમાંથી એક એટલે દ્વારકા અને અહીં આવેલું છે દ્વારકાધીશ કૃષ્ણનું મંદિર. આ એ જ જગ્યા છે જ્યાં હજારો વર્ષ પહેલા દ્વાપર યુગમાં ભગવાન કૃષ્ણની રાજધાની હતી. આ મંદિરમાં ધજા પૂજનનું વિશેષ મહત્વ છે. આ ધજાની કેટલીક ખાસિયતો છે. ધજાની કેટલીક ખાસિયતો એ છે કે પવન ગમે તે દિશાનો હોય આ ધજા હંમેશા પશ્ચિમથી પર્વ તરફ લહેરાય છે. ચલો જાણીએ આવી જ બીજી રોચક વાત..

દ્વારકાધીશ મંદિરની ધ્વજાદ્વારકાધીશના મંદિર પર ફરકતી ધજાને અનેક કિલોમીટર દૂરથી પણ સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે. કેમ કે આ ધજા નાનકડી નહીં પણ પૂરા 52 ગજની હોય છે. હવે આટલી મોટી ધજા શા માટે છે? તેની પાછળ પણ એક દંતકથા છે કે દ્વારકા પર 56 પ્રકારના યાદવોએ શાસન કર્યું હતું. દરેકના પોતના મહેલ હતા અને તેના પર પોતાની નિશાનીરૂપ ધજા હતી.

જ્યારે તેમાના મુખ્ય શ્રીકૃષ્ણ, બલરામ, અનિરુદ્ધ અને પ્રદ્યુમ્ન આ ચાર ભગવાન હોવાના કારણે તેમના મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે. જ્યારે બાકીના 52 પ્રકારના યાદવોના પ્રતિક રૂપે દ્વારકાધીશના મંદિર પર 52 ગજની ધજા ફરકે છે. તો આ જ રીતે મંદિરમાં પ્રવેશ માટે ગોમતી નદીના મંદિરની સામેથી 56 પગથિયાની સીડી બનાવવામાં આવી છે.

શા માટે સતરંગી ધજાमेघश्यामं पीतकौशेयवासं श्रीवत्साङ्कं कौस्तुभोद्भासिताङ्गम् । .. पुण्योपेतं पुण्डरीकायताक्षं विष्णुं वन्दे सर्वलोकैकनाथम् ॥ આ શ્ર્લોકનો અર્થ થાય છે. મેઘ સમાન રંગવાળા, પીળુ રેશમી પિતામ્બર ધારણ કરવાવાળા, શ્રીવત્સ ચિન્હવાલા, કૌસ્તુભ મણીથી સુશોભિત, પુણ્ય કરવાવાળા, કમળ સમાન આંખોવાળા સર્વલોકના એકમાત્ર સ્વામી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને નમન કરું છું. આમ ભગવાનનો રંગે મેઘ સમાન હોવાથી તેમની ધજા મેઘધનૂષ સમાન સપ્તરંગી હોય છે.

યાદવોના શાસનનું પ્રતિક છે ધ્વજપશ્ચિમથી પૂર્વ દિશામાં લહેરાય છે મંદિરનો ધ્વજમંદિરમાં લાગેલી દરેક ધ્વજાના રંગનું પોતાનું અલગ મહત્વ છે. લાલ રંગ ઉત્સાહ, સ્ફૂર્તિ, પરાક્રમ, ધનધાન્ય, વિપુલ સંપત્તિ, સમૃદ્ધિનું પ્રતિક છે. લીલો રંગ આધ્યાત્મિક પ્રેરણાનું પ્રતિક ગણાય છે. આ સાથે જ મનુષ્યની સુખ શાંતિ અને આંખોની જ્યોતિ વધારનારો છે.

ધજા પર સૂર્ય અને ચંદ્રમંદિર ઉપર લહેરાતી ધજામાં સૂર્ય અને ચંદ્રના પ્રતિક ચિન્હો છે, જેનો અર્થ એવો કરવામાં આવે છે કે જ્યાં સૂધી સૂર્ય અને ચંદ્ર રહેશે ત્યાં સુધી દ્વારકાધીશનું નામ રહેશે. તેમજ સૂર્ય અને ચંદ્ર બને શ્રીકૃષ્ણના પણ પ્રતિક છે.

દિવસમાં ત્રણવાર બદલાય છે ધજાદ્વારકાધીશ મંદિર પર દિવસમાં ત્રણ વાર ધજા બદલવામાં આવે છે. સવારે, બપોરે અને સાંજે. અહીં મંદિર પર ધજા ચઢાવવા-ઉતારવા અને દક્ષિણાનો અધિકાર અબોટી જ્ઞાતિના બ્રાહ્મણોને છે. જોકે, દરેક વખતે અલગ અલગ રંગની ધજા ચઢાવવામાં આવે છે. જોકે આ તમામ ધજામાં સાત અલગ અલગ રંગ હોય છે.

ગુજરાતનું દ્વારકાધીશ મંદિર હિન્દુઓ માટેનું એક પ્રખ્યાત ધાર્મિક સ્થળ માનવામાં આવે છે. તે હિન્દુ ધર્મના ચાર ધામોમાં એક માનવામાં આવે છે. અહીં ભગવાન દ્વારકાધીશની પૂજા કરવામાં આવે છે. જેનો અર્થ દ્વારકાનો રાજા છે. આ સ્થાન દ્વાપર યુગમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની રાજધાની હતું. આ મંદિરમાં ધ્વજ પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે, મંદિરની ટોચ પર ધ્વજ હંમેશા પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ લહેરાતો રહે છે. ચાલો જાણીએ દ્વારકાધીશજીના ધ્વજ વિશેની અજોડ અને આશ્ચર્યજનક બાબતો.

તેથી જ ધ્વજ એટલો લાંબો છેદ્વારકાધીશજીના મંદિર ઉપર ધ્વજ ઘણા કિલોમીટર દૂરથી પણ જોઇ શકાય છે. આ ધ્વજ 52 યાર્ડનો છે. 52૨ યાર્ડના ધ્વજ વિશેની દંતકથા છે કે 56 56 પ્રકારનાં યાદવોએ દ્વારકા પર શાસન કર્યું હતું. તે બધાની પોતાની ઇમારતો હતી. તેમાંના ચાર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ, બલારામ, અનિરુદ્ધજી અને પ્રદ્યુમ્નજી દેવ છે, તેમના મંદિરો બંધાયેલા છે અને તેમના ધ્વજ તેમના મંદિરની ટોચ પર લહેરાતા હોય છે. આ 52 યાર્ડનો ધ્વજ દ્વારકાધીશજીના મંદિર પર બાકીના 52 પ્રકારના યાદવોના પ્રતીક તરીકે લહેરાવવામાં આવ્યો છે. ગોમતી માતા મંદિરની સામેથી મંદિરમાં પ્રવેશ માટે 56 પગથિયાં પણ આનું પ્રતીક છે.

ધ્વજ પર સૂર્ય અને ચંદ્રનું પ્રતીકસૂર્ય અને ચંદ્રનું પ્રતીક મંદિરની ઉપરના ધ્વજ પર બનાવવામાં આવ્યું છે. આ નિશાની એવું માનવામાં આવે છે કે પૃથ્વી પર સૂર્ય અને ચંદ્રની હાજરી સુધી દ્વારકાધીશનું નામ રહેશે. સૂર્યચંદ્રને શ્રી કૃષ્ણનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે, તેથી તેમના મંદિરની ટોચ પર સૂર્ય ચંદ્રનું પ્રતીક ધરાવતું ધ્વજ ફરકાવવામાં આવે છે.

દ્વારકાધીશનો ધ્વજ એક દિવસમાં 3 વખત બદલાય છેદ્વારકાધીશજીના મંદિર પરનો ધ્વજ સવારે, બપોરે અને સાંજે દિવસમાં ત્રણ વખત બદલાય છે. અબોતી બ્રાહ્મણોને ધ્વજ વધારવાનો અને મંદિર પર દક્ષિણા મેળવવાનો અધિકાર છે. દરેક વખતે મંદિરની ઉપર એક અલગ રંગનો ધ્વજ ઉભો કરવામાં આવે છે. આ ધ્વજ ધર્મ અને આધ્યાત્મિકતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. ધ્વજ ઉતારતી વખતે અને મંદિરની ટોચ પરથી થોડો સમય અદૃશ્ય થઈ જાય છે અને આ ચિહ્ન તમે જોઈ શકો છો.

તેનો અર્થ છે: હું શ્રીદ્વારકાધીશ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને પ્રણામ કરું છું, જે વાદળ જેવા રંગનો છે, પીળો રેશમી પીળો પહેરેલો છે, શ્રીવત્સનું પ્રતીક છે, અંગૂઠો છે, કૌસ્તુભમણીથી શોભે છે, સદ્ગુણો કરે છે, કમળની જેમ લાંબી આંખો ધરાવે છે.

ભગવાન શ્રી દ્વારકાધીશજીના રંગ મેઘ જેવા જેવા, મેઘધનુષ્ય જેવા તેજસ્વી હોવાને કારણે, શ્રીજીના ધ્વજાનો રંગ મેઘધનુષ્ય જેવો છે, જેમાં લાલ, લીલો, પીળો, વાદળી, સફેદ, કેસર અને ગુલાબી રંગનો સમાવેશ થાય છે. આ બધા રંગો શુભ અને વિશેષ ગુણો સૂચવે છે.

દ્વારકાધીશના ધ્વજના રંગોનો અર્થલાલ રંગ ઉત્સાહ, ઉત્સાહ, બહાદુરી, સંપત્તિ, વિપુલ સંપત્તિ, સમૃદ્ધિનું પ્રતીક છે. લીલો રંગ એ આધ્યાત્મિક પ્રેરણાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. તે આંખોને શાંતિ અને ઠંડક આપે છે. આ સાથે, તે માણસની ખુશી અને શાંતિ અને આંખોના પ્રકાશને વધારે છે. પીળો રંગ જ્ઞાન, શીખવાની અને બુદ્ધિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. વાદળી રંગ વાદળી રંગને શક્તિ અને કુશળતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. સફેદ રંગને શુદ્ધતા, શુદ્ધિકરણ અને શિક્ષણનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. કેસર રંગને બહાદુરી, હિંમત, નિર્ભયતા અને પ્રગતિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. ગુલાબી રંગ માણસના સ્વભાવને ગુલાબ જેવો સૂચવે છે, જે નરમ અને આકર્ષક છે, તે કાંટાથી ઉપર પણ સ્મિત કરે છે. મનુષ્ય પણ તેવું હોવું જોઈએ.

નોંધ : આ વેબસાઇટ પર આપેલી તમામ ન્યૂઝ અને વાતો રીપોર્ટર દ્વારા રિપોર્ટ કરેલા છે અથવા તો અન્ય સોર્સ ઉપરથી લેવામાં આવેલા છે. અમારો પ્રયત્ન તમને શ્રેષ્ઠ માહિતી સતત પહોંચાડવાનો છે અને આગામી સમયમાં પણ રહેશે. ન્યૂઝ તથા અન્ય વાતો ની જવાબદારી જે તે લેખક તથા સોર્સ ની રહેશે. “Gujarati Post” વેબસાઇટ કે પેજ ની કોઈ પણ જાત ની જવાબદારી રહેશે નહિ. અમારું પેજ “Gujarati Post” સારા સારા સમાચાર માણતા રહો અને શેર કરતા રહો.